Thích Nghi Hoặc Tử Vong Hoặc Hạ Thấp Độ Cao Xuống

CLINTON G. KEILMAN, MD

SỐC ĐỘ CAO (ACUTE MOUNTAIN SICKNESS –AMS)

Sốc độ cao (AMS) là sự không dung nạp đối với tình trạng thiếu oxy, thường xảy ra trong những ngày đầu tiên đi đến độ cao trên 8.200 ft. Các triệu chứng có thể bắt đầu sớm nhất là 2 giờ, nhưng hiếm khi sau 36 giờ. Tốc độ tăng lên, độ cao lớn hơn, không thích nghi, tăng vận động thể chất và yếu tố di truyền làm tăng nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của AMS. Tiêu chuẩn vàng của AMS là nhức đầu, thường là hai thái dương, cảm giác đập mạnh, và trở nên nghiêm trọng hơn với nghiệm pháp Valsalva. Các triệu chứng có thể kèm theo nhức đầu là buồn nôn, nôn mửa, chán ăn, rối loạn tiêu hóa, chóng mặt, khó thở khi gắng sức, khó ở, và mệt mỏi. AMS thường biến mất trong 1 đến 2 ngày, tự hết và không đe dọa đến tính mạng. AMS không có các triệu chứng thần kinh ngoại trừ nhức đầu. Nếu phát hiện có triệu chứng thần kinh, có thể AMS đã tiến triển đến Phù não do độ cao (High-altitude cerebral edema – HACE). Định nghĩa đồng thuận của Lake Louise đối với AMS là sự có mặt của đau đầu và ít nhất một trong các vấn đề sau: các vấn đề về đường tiêu hóa, mệt mỏi hoặc yếu, chóng mặt hoặc mê sảng, và khó ngủ.

Phòng ngừa

Gần như với tất cả bệnh lý, công tác phòng ngừa vượt trội hơn so với điều trị. Wilderness Medical Society đã đưa ra các khuyến cáo về phòng ngừa / dự phòng AMS. Chúng bao gồm dùng ≥2 ngày để đạt đến 3.000 m và không lên hơn 500 m / ngày để ngủ, dùng acetazolamide 125 mg và / hoặc dexamethasone 4 mg. Những khuyến cáo này tùy thuộc mức nguy cơ của cá nhân bệnh nhân đối với bệnh độ cao, vì vậy người đọc cần tham khảo hướng dẫn của WMS để biết chi tiết. Điểm mấu chốt là nếu một bệnh nhân đi lên cao một cách thích hợp, việc sử dụng acetazolamide hoặc dexamethasone có thể tránh được trong hầu hết các trường hợp.

Điều trị

Đối với AMS nhẹ, dừng đi lên cho phép thời gian thích nghi và điều trị bằng thuốc giảm đau, thuốc chống nôn để giảm triệu chứng. Acetazolamide 125 đến 250 mg có thể được sử dụng để tăng tốc độ làm quen với khí hậu hoặc nên giảm xuống 1.600 ft hoặc hơn cho đến khi hết triệu chứng. Để điều trị AMS trung bình đến nặng, sử dụng dexamethasone 4 mg PO, IM, IV q6h, oxy 2 L / phút và acetazolamide 250 mg. (Nghĩ đến “DOA”, nếu bạn không muốn bệnh nhân của bạn “chết khi đến nơi”.) Hãy hạ thấp độ cao xuống nếu có thể, nhưng nếu không thể đi xuống, điều trị với hyperbaric xách tay.

PHÙ NÃO DO ĐỘ CAO (HACE)

HACE là bệnh não với triệu chứng chủ yếu là thất điều và thay đổi ý thức (lẫn, buồn ngủ, hôn mê) với các dấu hiệu thần kinh khu trú và co giật hiếm gặp. AMS tiến triển đến HACE thường từ 1 đến 3 ngày, nhưng có thể xảy ra nhanh trong 12 giờ. Việc sử dụng các xét nghiệm có thể hữu ích trong việc loại trừ các chẩn đoán khác; tuy nhiên, chẩn đoán hình ảnh có một vai trò nhỏ. “Chụp cắt lớp vi tính (CT) có thể cho thấy sự đè ép các rãnh và dát phẳng các nếp cuộn, giảm tín hiệu chất trắng nhiều hơn chất xám. MRI tiết lộ nhiều hơn, với tín hiệu T2 đặc trưng cao trong chất trắng, đặc biệt là thể chai, rõ ràng nhất trên hình ảnh cộng hưởng từ khuếch tán. ” Định nghĩa đồng thuận Lake Louise cho HACE là sự hiện diện của một trong những điều sau: sự thay đổi trạng thái tâm thần và / hoặc thất điều ở một người có AMS hoặc sự hiện diện của cả thay đổi trạng thái tâm thần và thất điều ở người không có AMS.

Điều trị

Điều trị cho HACE cũng tương tự như đối với AMS nhưng khẩn cấp hơn. Ngay lập tức hạ độ cao xuống, và nếu bạn không thể đi xuống, hãy điều trị bằng hyperbaric xách tay. Một túi hyperbaric xách tay nén đến hai psi là tương đương với giảm 5.250 feet. Ngoài ra, điều trị sớm với dexamethasone 8 mg PO, IM, hoặc IV và sau đó 4 mg q6h và oxy 2 đến 6 L / phút.

PHÙ PHỔI DO ĐỘ CAO

Phù phổi do độ cao (HAPE) thường xảy ra vào ngày 2 đến ngày 4 ở độ cao> 8.200 ft và là nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất ở độ cao lớn. Định nghĩa đồng thuận Lake Louise HAPE có tối thiểu hai trong số các triệu chứng sau: khó thở khi nghỉ ngơi, ho, yếu hoặc giảm khả năng tập luyện, ngực có cảm giác thắt lại hay tắc nghẽn. Thêm vào đó, phải có ít nhất hai dấu hiệu sau: ran hoặc khò khè ở ít nhất một phế trường, tím trung ương, thở nhanh, hoặc nhịp tim nhanh. Nếu được nhận ra sớm, tình trạng này dễ dàng đảo ngược.

Điều trị

Việc điều trị HAPE tương tự như HACE, trong đó bạn phải hạ độ cao xuống nhưng đồng thời cũng phải giảm thiểu gắng sức. Nếu không thể hạ xuống, điều trị bằng hyperbaric xách tay, oxy từ 2 đến 6 L / phút và thêm nifedipine 30 mg POq12h (sildenafil hoặc tadalafil như một phương án thay thế) để giảm áp lực động mạch phổi và đề kháng.

ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Hầu hết các trường hợp sẽ không cần nhập ED trừ khi nó là một trường hợp nghiêm trọng bởi vì hầu hết sẽ tự hết
• Khi phải đối mặt với những câu hỏi về bệnh nhân có triệu chứng ở độ cao lớn, hạ độ cao xuống luôn là câu trả lời đúng..
• Nhận ra sớm là mấu chốt để điều trị và ngăn ngừa tiến triển nặng nề hơn ở bệnh nhân.