Nắm Được Vai Trò Của Magie Trong Điều Trị Hạ Kali Máu

FARHAD AZIZ, MD AND JUSTIN BOONE ROSE, MD

Hạ kali máu là một trường hợp rối loạn điện giải thường gặp. Nguyên nhân gây hạ kali máu bao gồm giảm nguồn cung kali cho cho cơ thể, tăng vận chuyển kali đi vào tế bào, tăng mất kali qua đường tiêu hóa và đường tiết niệu. 

Biểu hiện của hạ kali máu khá đa dạng, một vài trong số đó có thể gây nguy hiểm đến tính mạng bao gồm rối loạn nhịp tim, suy hô hấp. Điều trị cơ bản tình trạng hạ kali máu là bù kali, bên cạnh đó, cần phải tìm và giải quyết triệt để nguyên nhân. Tuy nhiên, việc bổ sung kali ngoại sinh không phải lúc nào cũng có thể đưa kali máu lên mức bình thường. Nguyên nhân thất bại điều trị hay gặp nhất là bù không đủ kali. Một nguyên nhân thường gặp khác gây kháng trị với liệu pháp bù kali là hạ magie máu. Điều này đặt ra một vấn đề cấp thiết cho các cán bộ cấp cứu: cần đưa magie máu về nồng độ bình thường để điều trị tình trạng hạ kali máu. 

Phần lớn kali trong cơ thể người được dự trữ trong tế bào. Việc bổ sung thức ăn giàu kali hoặc các chế phẩm có chứa kali (ví dụ, kali chloride, kali phosphate, kali bicarbonate, kali gluconate) bằng đường uống có thể làm tăng nồng độ kali. Kali chloride là chế phẩm được lựa chọn để bù kali qua đường miệng, với ưu điểm hấp thụ nhanh chóng. Bên cạnh việc bổ sung kali, điều trị hạ kali máu cũng bao gồm việc dự phòng kali tiếp tục mất (qua đường tiêu hóa hoặc tiết niệu). Mặc dù đã bổ sung lượng kali thích hợp, khá khó khăn để nó có thể đạt nồng độ bình thường. 

Hạ magie máu là một rối loạn điện giải xảy ra đồng thời lên đến 60% trường hợp hạ kali máu. Magie được hấp thu chủ yếu tại ruột non thông qua con đường trực tiếp và gián tiếp. Magie sau đó được lọc qua cầu thận. Magie có thể bị mất qua đường tiêu hóa hoặc tiết niệu. Sự thiếu hụt magie có thể làm nặng thêm tình trạng hạ kali máu ⇒ đề kháng với điều trị. Phần lớn kali được bài tiết qua ống lượn xa và ống góp đoạn vỏ (cortical collecting duct), trong khi phần lớn kali được tái hấp thụ tại ống lượn gần và quai Henle. Magie có vai trò quan trọng trong cân bằng kali nội mô bằng cách giảm tiết kali (secretion), tăng thải kali (excretion) tại thận. Ở ống lượn xa và ống góp đoạn vỏ, kali được hấp thụ vào trong tế bào xuyên qua màng đáy (basolateral membrane) qua bơm Na+/K+-ATPase. Một khi đã ở trong tế bào, kali được tiết vào trong nước tiểu thông qua kênh ROMK (renal outer medullary potassium

channel)(phụ lục). Magie ức chế kênh này và qua đó làm giảm lượng kali tiết vào lòng ống thận. Khi cơ thể thiếu hụt magie, không có gì ức chế kênh này ⇒ kali sẽ luôn được sẵn sàng tiết vào lòng ống thận và đào thải qua nước tiểu.

Nguyên nhân thường gặp của hạ magie máu bao gồm suy dưỡng, nôn mửa, tiêu chảy, kém hấp thu. Bước quan trọng nhất để cân nhắc liệu có hạ magie máu xảy ra đồng thời trong bối cảnh hạ kali máu không chính là sự đề kháng điều trị. Điều trị hạ magie máu bao gồm bổ sung magie và xác định nguyên nhân. Một khi magia được bù đủ, sự hồi phục kali có thể xảy ra với tỷ lệ thành công cao hơn.

Nồng độ magie huyết tương bình thường dao động trong khoảng từ 1.5 đến 2.4

mg/dL. Ở những trường hợp hạ magie máu nhẹ và vừa (1.0 đến 1.5 mg/dL), 1 – 4 g magie sulfate có thể dùng đường tĩnh mạch với tốc độ tối đa 1g/giờ. Trong những trường hợp hạ magie máu nặng có triệu chứng, 1 – 4g magie sulfate có thể dùng đường tĩnh mạch trong 5 đến 60 phút. Liều tĩnh mạch nên giảm một nửa ở ở bệnh nhân suy giảm chức năng thận. Truyền với tốc độ nhanh hơn có thể làm tăng sự đào thải magie qua đường tiểu. Sản phẩm đường uống magie bao gồm magie chloride và magie oxide. Chúng có sinh khả dụng kém nhưng lại phù hợp ở những bệnh nhân điều trị ngoại trú.

ĐIỂM QUAN TRỌNG

• 1. Tình trạng hạ magie máu thường gặp lên đến 60% ở những bệnh nhân hạ kali máu.
• 2. Hạ kali máu khó điều chỉnh trước khi bệnh nhân được bù magie
• 3. Tìm kiếm nguyên nhân hạ kali máu và hạ magie máu
• 4. Đường tĩnh mạch là lựa chọn ưu tiên khi có chỉ định bù magie cho bệnh nhân
• 5. Trong trường hợp hạ magie máu nặng, 1 – 4 g magie sulfate dùng theo đường tĩnh mạch trong 5 – 60 phút.