Đừng Đánh Giá Thấp Những Bệnh Tiềm Ẩn Của Triệu Chứng Đau Bụng Ở Bệnh Nhân Lão Khoa

CHRISTINA L. SHENVI, MD, PHD

Đau bụng là than phiền phổ biến nhất không liên quan đến chấn thương ở khoa cấp cứu (ED). Người cao tuổi bị đau bụng có nhiều khả năng có nguyên nhân cơ bản nguy hiểm có thể cần phẫu thuật hoặc có thể gây tử vong hơn người trẻ, và nguy cơ gia tăng với tuổi cao hơn.

Luôn có một sự nghi ngờ cao về những nguyên nhân nguy hiểm

Có nhiều nguyên nhân nguy hiểm khác nhau của đau bụng ở người lớn tuổi. Nên cân nhắc nhiều trong chẩn đoán phân biệt, và một bệnh sử và thăm khám tập trung nên được thực hiện để quyết định những xét nghiệm nào nên được chỉ định. Ở mỗi người lớn tuổi bị đau bụng, hãy cân nhắc những chẩn đoán sau trong chẩn đoán phân biệt: bóc tách động mạch chủ, vỡ phình động mạch chủ, thiếu máu ruột cục bộ, thủng ruột, viêm túi mật, viêm túi thừa và tắc ruột.

Khoảng 50% người lớn tuổi có biểu hiện đau bụng cần được nhập viện và thời gian nằm viện của họ dài hơn người trẻ tuổi. Những bệnh nhân nhập viện có tỷ lệ tử vong từ 5% đến 10%, và 20% đến 30% cần phải phẫu thuật hoặc can thiệp nào đấy. Hai chỉ định phổ biến nhất cho phẫu thuật ở người lớn tuổi là bệnh đường mật và tắc ruột. Ở người trẻ tuổi, không tìm thấy nguyên nhân cụ thể của cơn đau trong lần nhập ED là 36%, trong khi ở người lớn tuổi (> 64 tuổi), chỉ có 22% không tìm được nguyên nhân.

Đừng để mắc sai lầm lần nữa bởi các dấu hiệu sống, thăm khám và xét nghiệm

Người lớn tuổi có thể có một sự thăm khám “âm tính giả”. Ví dụ, người lớn tuổi bị viêm phúc mạc ít có khả năng biểu hiện các dấu hiệu điển hình như bụng cứng như gỗ, sốt và tăng bạch cầu hơn bệnh nhân trẻ tuổi. Trong thực tế, 30% người lớn tuổi bị viêm phúc mạc thiếu sốt và tăng bạch cầu. Bệnh nhân cũng có thể có thăm khám bụng “lành tính” mà vẫn có bệnh lý nghiêm trọng. Ví dụ, bệnh nhân không có nhạy cảm đau vùng bụng khu trú nhưng họ phàn nàn đau dữ dội thì cũng có thể bị thiếu máu ruột cục bộ, với sự đau đớn không tương xứng với thăm khám.

Mặt khác, kiểm tra cũng không nên dừng lại khi tăng bạch cầu nhẹ được tìm thấy trên phân tích nước tiểu. Người lớn tuổi có nhiều khả năng có xét nghiệm phân tích nước tiểu dương tính mà không có nhiễm trùng đường tiết niệu đáng kể về mặt lâm sàng hơn những bệnh nhân trẻ tuổi. Người lớn tuổi, đặc biệt là những người không đại tiểu tiện không kiểm soát, bất động, hoặc trong một môi trường chăm sóc dài hạn, thường có tiểu mủ và nhiễm khuẩn niệu mãn tính. Nếu bệnh nhân bị đau bụng, không nên quy cho những bất thường nhẹ trên UA mà không xem xét và khám phá các khả năng khác.

2Sử dụng xét nghiệm hình ảnh phù hợp

Siêu âm tại giường bởi một người được đào tạo có thể giúp nhanh chóng xác định các nguyên nhân nhất định gây đau bụng có nguy cơ cao, chẳng hạn như chứng phình động mạch chủ, bóc tách động mạch chủ, viêm túi mật, sỏi mật, dịch tự do và tắc ruột. Nếu siêu âm dương tính, nó có thể giúp tạo thuận lợi cho việc bố trí nhanh chóng và thảo luận với bác sĩ phẫu thuật. Vì vậy, lần tới, khi bạn thấy một người lớn lớn tuổi bị đau bụng, hãy thử đặt đầu dò để tìm kiếm những bệnh này. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, một CT hoặc siêu âm chính thức cũng sẽ cần thiết. Ở những người lớn tuổi, tỷ lệ rủi ro/ lợi ích của chụp CT thấp hơn nhều. Người lớn tuổi ít có khả năng bị những tác động tiêu cực của bức xạ như hình thành ung thư và có nhiều khả năng bị hậu quả tiêu cực từ việc bỏ sót chẩn đoán.

Nghĩ bên ngoài ổ bụng

Các triệu chứng bụng cũng có thể xảy ra do các vấn đề bên ngoài vùng bụng. Ví dụ, bệnh nhân nhồi máu cơ tim có thể bị đau bụng trên hoặc buồn nôn và nôn mửa. Một bệnh nhân bị đau góc phần tư phía trên bên trái hoặc phần tư phía trên bên phải thực sự có thể bị viêm phổi thùy dưới. Bệnh nhân bị nôn mửa nhưng không đau bụng có thể bị xuất huyết nội sọ. Bệnh nhân bị DKA có thể biểu hiện đau bụng và nôn mửa nhưng không có gì bất thường thực thể ở bụng. Hãy nghĩ về những thứ bên ngoài bụng có thể gây đau hoặc buồn nôn.

Đừng neo (bám)

Bệnh nhân thường cố gắng giải thích cơn đau hoặc triệu chứng của họ và liên hệ nó với những gì họ đã trải qua. Ví dụ, họ có thể quy cho cơn đau của họ với khó tiêu, hoặc một “lỗi dạ dày” nào đó mà các thành viên khác trong gia đình cũng đã có. Đừng neo (bám) vào những gì họ nói với bạn. Chúng có thể chính xác, nhưng bạn vẫn nên kiểm tra xem các tình trạng bệnh có thể xảy ra và thực hiện các thăm khám hoặc kiểm tra cần thiết để loại trừ chúng.

ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Để những nguyên nhân nghiêm trọng gây đau cao hơn trong chẩn đoán phân biệt, chẳng hạn như bóc tách hoặc vỡ động mạch chủ, thiếu máu ruột cục bộ, thủng ruột, viêm túi mật, viêm túi thừa và tắc ruột. Lưu ý rằng người lớn tuổi bị nhiễm trùng bụng có thể không có sốt và tăng bạch cầu.
• Không rút ngắn thời gian kiểm tra sau khi thấy phân tích nước tiểu bất thường nhẹ, vì nhiều người lớn tuổi bị tiểu mủ và nhiễm khuẩn niệu ngẫu nhiên. Có một ngưỡng thấp để chỉ định xét nghiệm hình ảnh cho người lớn tuổi bị đau bụng.
• Hãy suy nghĩ bên ngoài bụng.
• Không được neo (bám) vào những gì bệnh nhân nói với bạn.