Viêm Niệu Đạo:  Đừng Để Một Trường Hợp Std Xổng Khỏi Khoa Cấp Cứu

 CLARE ROEPKE, MD

Viêm niệu đạo là một tình trạng viêm nhiễm đường tiểu dưới, có thể gây ra bởi tình trạng nhiễm trùng hoặc không nhiễm trùng. Nó xuất hiện ở cả nam lẫn nữ và là một trong những lý do thường gặp đưa bệnh nhân đến khoa cấp cứu. 

Triệu chứng và cách quản lý viêm niệu đạo ở nam là khác biệt so với nữ giới. ​Ở nam, triệu chứng thường gặp là tiểu khó (dysuria)​. Những triệu chứng khác bao gồm ngứa (pruritis), tiểu buốt (burning), và rỉ dịch ở lỗ niệu đạo. Rỉ dịch có thể xuất hiện suốt ngày hoặc chỉ khi đi tiểu vào lúc ngủ dậy buổi sáng. Nam giới cũng có thể chú ý thấy có một lớp màng cưng cứng ở đầu niệu đạo (urethral meatus) khi họ ngủ dậy hoặc khi họ vô tình thấy. Hầu hết tài liệu y văn tập trung vào các nguyên nhân nhiễm trùng của viêm niệu đạo bao gồm ​Neisseria gonorrhoea ​(GC), Chlamydia trachomatis​, ​Mycoplasma genitalium​, ​Ureaplasma urealyticum​, ​Trichomonas vaginalis​, và ​M. genitalium​, ​với  N. gonorrhea và ​C. trachomatis ​là tác nhân hay gặp nhất. 

Nếu một bệnh nhân nam giới đến với triệu chứng viêm niệu đạo, việc thăm khám bệnh nhân nên bắt đầu với việc lấy một mẫu nước tiểu giữa dòng (clean-catch urine specimen) để đánh giá xem có GC và chlamydia hay không (xét nghiệm DNA). Test này sẽ không cho kết quả ngay lập tức; mặc dù vậy, xác định tác nhân cụ thể của viêm niệu đạo là rất quan trọng và được khuyến cáo để phòng tránh các biến chứng, tái nhiễm, và lây truyền bệnh. Vậy thì, bạn sẽ làm gì tiếp theo?

Đầu tiên​, chẩn đoán viêm niệu đạo sẽ có thể được xác nhận ở một trường hợp nam giới có triệu chứng với những dấu hiệu sau:

• – Tiểu mủ (mucopurulent) khi thăm khám
• – Test phát hiện leukocyte esterase dương tính hoặc >10 bạch cầu trên mỗi vi trường trong mẫu nước tiểu đầu tiên buổi sáng.
• – Nhuộm gram chất tiết niệu đạo cho thấy >2 bạch cầu trên mỗi vi trường ngâm dầu (oil immersion field) hoặc song cầu nội bào

Do vậy, nếu không có chất dịch rỉ ra khi bạn thăm khám và khoa cấp cứu của bạn không có khả năng để thực hiện nhuộm gram từ mẫu dịch ngoáy tăm bông (urethral swab), mẫu nước tiểu đầu tiên buổi sáng (first-void urine specimen) nên được tiến hành lấy mẫu để xem có mủ không. Một khi chẩn đoán viêm niệu đạo được xác nhận, nhớ rằng xét nghiệm DNA để phát hiện GC và chlamydia có thể không có kết quả nếu không trên 24 giờ. Vậy bạn sẽ làm gì trong lúc chờ đây? Có nên điều trị theo kinh nghiệm ở tất cả trường hợp viêm niệu đaọ theo hướng bệnh lây truyền qua đường tình dục (sexually transmitted infections = STIs)? Những nguyên tắc sau sẽ giúp bạn đưa ra quyết định điều trị đúng đắn:

Nam giới có ít nhất một trong các tiêu chuẩn của viêm niệu đạo được liệt kê ở trên nên được điều trị theo kinh nghiệm các tác nhân GC và chlamydia. Những bệnh nhân nam có triệu chứng viêm niệu đạo nhưng không có các dấu hiệu trên lâm sàng (ví dụ, không có chất dịch lỗ niệu đạo, mẫu nước tiểu đầu tiên có bạch cầu âm tính) thì nên được điều trị theo kinh nghiệm chỉ khi họ có nguy cơ cao (được định nghĩa là khi quan hệ tình dục không an toàn, nhiều bạn tình, có bạn tình có nguy cơ cao, hoặc có tiền sử STIs hoặc lạm dụng thuốc đường tĩnh mạch). Điều trị theo kinh nghiệm nên được cân nhắc ở những bệnh nhân không có khả năng quay lại tái khám ( Hình 229.1​).

Phác đồ điều trị khuyến cáo nhằm mục đích diệt cả GC và chlamydia (thường có tỷ lệ cao đồng nhiễm) là ceftriaxone 250 mg tiêm bắp ×1 và azithromycin (1 g viên uống ×1) hoặc doxycycline 100 mg viên uống x 2 lần/ngày ×7 ngày. Mục tiêu điều trị là để giải quyết tất cả triệu chứng, phòng ngừa biến chứng, giảm tình trạng lây nhiễm, và để điều trị cho bạn tình nếu có. Để giảm tỷ lệ lây truyền qua đường tình dục và tái nhiễm, nam giới được điều trị GC và chlamydia nên được hướng dẫn tạm ngừng quan hệ tình dục trong 7 ngày (có nghĩa là 7 ngày điều trị hoặc trong vòng 1 tuần kể từ liều điều trị đầu tiên), cho đến khi tất cả triệu chứng khỏi hẳn và cho đến khi bạn tình của họ được điều trị đầy đủ.

ĐIỂM QUAN TRỌNG

• ​1. Làm xét nghiệm DNA GC/chlamydia cho tất cả bệnh nhân nam đến với triệu chứng viêm niệu đạo.
• 2. Nếu viêm niệu đạo được xác nhận bởi chất tiết mủ, nhuộm gram dịch niệu đạo dương tính, hoặc mẫu nước tiểu đầu tiên buổi sáng bất thường, cần điều trị theo kinh nghiệm bệnh lý STI.
• 3. Các yếu tố nguy cơ và sự tuân thủ điều trị cần phải được cân nhắc -liệu pháp theo kinh nghiệm có thể thích hợp ở những nhóm đối tượng nguy cơ cao