Xu Hướng Lạm Dụng Thuốc Mới

 C HELSEA W  ILLI AMSON,  MPAS, PA-

Bị ảnh hưởng bởi các nền văn hóa, kinh tế xã hội và các khía cạnh về pháp luật của nhiều cộng đồng dân tộc ⇒ xu hướng lạm dụng chất gây nghiện đang không ngừng thay đổi và phát triển. Trong vòng hơn 3 thập kỷ qua, các hợp chất tổng hợp đã tạo ra những tác động sâu sắc đến các nước phát triển. Chương này sẽ nhấn mạnh một vài xu hướng mới nhất và thảo luận một số mẹo để nhận biết và quản lý bệnh nhân vào khoa cấp cứu.

CẦN SA (CANNABINOIDS) TỔNG HỢP

Một số tên thông dụng như: Spice, K2, Black Mamba, Cloud 9, Mad Hatter, Aztec Gold, và còn nhiều nữa. Delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) là một chất hoá học có hoạt tính có trong cây marijuana (bồ đà). Khi dùng vào, THC sẽ gắn vào thụ thể cannabinoid type 1 (CB1) có trong hệ thần kinh trung ương, tăng giải phóng dopamin và gây ra những tác động như hưng phấn, sảng khoái, tăng nhạy các giác quan, rối loạn nhận thức về thời gian, tăng cảm giác thèm ăn, lo lắng và hoang tưởng. Vào những năm 1980, các nhà nghiên cứu đã chiết xuất thành công cần sa tổng hợp cho mục đích điều trị. Khi so sánh với THC, là một chất chủ vận một phần với ái lực tương đối thấp, thì những hợp chất tổng hợp (ví dụ, naphthoylindoles và cyclohexylphenols), là những chất chủ vận với mức ái lực gấp đến 200 lần THC và có quan hệ mật thiết đến những tác hại nặng nề, và có thể nguy hiểm đến tính mạng. Nhiều triệu chứng biểu hiện ra giống với khi sử dụng bồ đà, nhưng có thêm các triệu chứng như bệnh nhân sẽ kích động, có các hành vi bạo lực, ảo giác, tăng huyết áp, hạ kali máu và co giât sẽ giúp chúng ta nâng cao nghi ngờ về việc sử dụng ma túy tổng hợp. Biến chứng ngộ độc bao gồm co giật, tự hại (self-injury), nhồi máu cơ tim, tiền sản giật ở những thai phụ, tổn thương thận cấp và hôn mê. 

CATHINONE TỔNG HỢP

Tên thường gặp: Bath Salts, Ivory Wave, Flakka, Purple Wave, Red Dove, Blue Silk, Zoom, Bloom, Cloud Nine, Ocean Snow, Lunar Wave, Vanilla Sky, White Lightning, Scarface, và Hurricane Charlie. Cathinone là một thành phần có hoạt tính được tìm thấy tự nhiên trong Catha edulis (hay còn được gọi là lá khát), một loại thực vật được tìm thấy ở Mũi Châu Phi và Vịnh Ba Tư. Cách dùng truyền thống là nhai nát lá và cành, cathinone có cấu trúc tương tự amphetamine, có tác động trên não như là một chất kích thích bằng cách tăng vận chuyển monoamine và tăng nồng độ dopamine, serotonin, và norepinephrine trong các kẽ xy náp giữa các neuron. Ở liều thấp hơn, cathinone được biết đến với tác dụng làm tăng tỉnh táo, hưng phấn. Bắt đầu vào năm 2010 ở Mỹ, chất chiết xuất của cathinone trong phòng thí nghiệm, với cái tên “bath salts”, được dùng cho mục đích giải trí. Methylenedioxypyrovalerone (MDPV), 4-methylmethcathinone (4-MMC), mephedrone, flephedrone, hoặc methylone là một trong những hợp chất tổng hợp được sử dụng nhiều nhất, có hoạt tính gấp 10 – 50 lần cathinone trong lá khát. Những hợp chất cathinone tổng hợp này được bán dưới dạng bột và có thể dùng bằng đường uống, hít hoặc tiêm. Các tác động lâm sàng thường gặp bao gồm các triệu chứng bắt chước giao cảm (nhịp tim nhanh, vã mồ hôi, giãn đồng tử, tăng huyết áp, tăng thân nhiệt), cũng như các biểu hiện tâm thần liên quan đến dopamine và serotinin, ảo giác và kích động. Trong một số trường hợp nghiêm trọng nhất, tăng thân nhiệt, co giât và xuất huyết não có thể xảy ra. 

DẪN XUẤT PIPERAZINE

Tên thường gặp: Party Pills, Legal Ecstasy, Benzo Fury,

MDAI, Head Rush, Exotic Super Strong, và XXX Strong as Hell. Ban đầu được tổng hợp trong phòng thí nghiệm để điều chế thuốc diệt giun, hợp chất hoạt tính N-benzylpiperazine (BZP) được phát hiện thấy có hoạt tính giống amphetamine bằng cách kích thích giải phóng serotonin cũng như ức chế việc tái hấp thu chúng. Kể từ năm 2004, việc sử dụng các dẫn xuất piperazin trong ngành công nghiệp giải trí tăng lên theo cấp số nhân bên cạnh việc phát triển đồng thời các thế hệ mới hơn của hợp chất tương tự như BZP. Tác động sẽ kéo dài từ 6 đến 8 giờ sau khi sử dụng. Triệu chứng bao gồm: hưng phấn, tăng động, tràn đầy năng lượng, đau đầu, buồn nôn, bồn chồn lo lắng, nhịp tim nhanh, QT dài, và co giật. Trong khi các loại loại thuốc gây nghiện đang nổi lên, có rất ít nghiên cứu đề cập đến cách quản lý những loại thuốc này. Và như vậy, thật không may là chẳng có thuốc giải độc đặc hiệu, và bệnh nhân sẽ phải được điều trị theo triệu chứng trong từng trường hợp cụ thể. Nếu bệnh nhân không ổn định hoặc không sẵn sàng cung cấp cho chúng ta tiền sử dùng cannabinoid tổng hợp, cathinone hoặc piperazine, việc chẩn đoán sẽ trở nên rất khó khăn. Các chất này không được phát hiện trong các test sàng lọc độc chất thường quy, chúng ta chỉ có thể dựa vào tiền sử và biểu hiện lâm sàng. Do bản chất bạo lực, kích động sẵn có của những bệnh nhân dùng ma túy, hỗn hợp cocktail an thần tiêm bắp nên được chỉ định thường xuyên để giữ an toàn cho cả bệnh nhân lẫn nhân viên y tế. Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào về việc sử dụng ma túy tổng hợp, thuốc chống loạn thần thế hệ 1 như haloperidol không nên dùng, vì chúng có thể hạ ngưỡng co giật của bệnh nhân. Benzodiazepines liều lặp lại và khống chế bệnh nhân được khuyến cáo để kiểm soát những trường hợp kích động. Những tình trạng đi kèm như mất nước, tăng thân nhiệt, rối loạn điện giải nên được quản lý bằng các biện pháp hỗ trợ. 

Quá trình sản xuất các chất này cũng phát triển với tốc độ nhanh như việc các quy định được đưa ra để hạn chế việc mua bán chúng. Sự thay đổi kịp thời cấu trúc hóa học của các hợp chất tổng hợp cho phép việc mua bán chúng được diễn ra hợp pháp dưới cái mác “Không dùng cho người”. Vì chúng được bán một cách hợp pháp và rất dễ kiếm, mức độ phổ biến của các loại ma túy tại Mỹ và các nước Châu Âu tiếp tục tăng mạnh, cũng giống như các biến chứng tiềm tàng của chúng vậy

ĐIỂM QUAN TRỌNG

• 1. Các hợp chất tổng hợp không thể phát hiện được trong các test sàng lọc độc chất thường quy.
• 2. Các thuốc làm  giảm ngưỡng co giật,  như là ​haloperidol​, ​không nên cho dùng​ ở các bệnh nhân nghi ngờ dùng ma túy tổng hợp.
• 3. Benzodiazepine ​và các​ biện pháp hỗ trợ  là điều trị chính cho những trường hợp kích động, vì  không có chất giải độc đặc  hiệu cho các loại ma túy tổng hợp.
• 4. Cannabinoid tổng hợp được biết là sẽ gây ra các triệu chứng kéo dài đến 48 giờ hoặc hơn sau khi dùng.
• 5. Mức độ phổ biến của các hợp chất tổng hợp đang ngày càng tăng theo cấp số nhân và nên được xem là một chẩn đoán phân biệt ở những trường hợp bệnh nhân vào khoa cấp cứu với tình trạng kích động không giải thích được và kèm rối loạn tâm thần kinh.