Hít nitric oxide trong hen

Không nhiều người trong chúng ta biết rằng có một dấu hiệu mới cho bệnh hen phế quản – để hỗ trợ chẩn đoán, theo dõi điều trị, giám sát kiểm soát … Dấu hiệu này đã được nghiên cứu trong nhiều thử nghiệm, nhưng dấu hiệu này sẽ được sử dụng rộng rãi trong thực hành lâm sàng? Nó sẽ sẵn có ở các khoa cấp cứu để sử dụng lâm sàng hằng ngày trong tương lai không?

Trong vài thập kỷ qua chúng ta đã thấy một sự thay đổi hiểu biết của chúng ta về bệnh sinh hen phế quản.

Thay vì xem hen phế quản như là một bệnh về đường khí phế quản, bây giờ nó được xem như là một bệnh viêm trung gian qua TH-2 liên quan đến cả đường thở lớn và nhỏ (Busse & Lemanske, 2001).

Trên thực tế, các nghiên cứu được thực hiện trong ba thập kỷ qua đã chỉ ra rằng viêm đường thở ở đoạn xa (đường thở có đường kính nhỏ hơn 2 mm) là một đặc điểm nổi bật của bệnh này (Martin, 2002).

Thông thường, chẩn đoán hen dựa trên lịch sử, đặc biệt khi có mặt tam chứng cổ điển: thở khò khè, thở ngắn (shortness of breath) và ho (Hướng dẫn của GINA, http://ginasthma.org/). Thật không may biểu hiện của bệnh nhân thường thay đổi

Ví dụ, việc sử dụng cung lượng đỉnh dòng thở ra hoặc do hô hấp ký cũng như chứng minh sự đảo ngược đường thở có tăng FEV1 ít nhất 12% so với đường cơ sở 15 phút sau khi hít thuốc giãn phế quản (Hướng dẫn của GINA, 2008); Nhưng các xét nghiệm này dựa trên chứng minh sinh lý đường thở bất thường và thường không có trong bệnh hen nhẹ (Smith và cộng sự, 2004). [Bài báo xuất sắc. http://www.atsjournals.org/journal/ajrccm]

Các dấu hiệu thay thế hoặc dấu hiệu trực tiếp khác như xét nghiệm methacholine hoặc adenosine monophosphate, cũng như soi phế quản sợi quang sử dụng rửa phế mạc phế quản, tốn nhiều thời gian, xâm lấn và không thoải mái cho bệnh nhân.

Hai phương pháp gần đây đã được chứng minh để hướng dẫn điều chỉnh việc điều trị hen là phân đoạn oxit nitric (FENO) và xét nghiệm bạch cầu ái toan trong đờm

Là một dấu hiệu tương đối mới cho bệnh hen, NO lần đầu tiên được mô tả trong những năm 1980 (Zeidler và cộng sự, 2004). Nó ban đầu được gọi là yếu tố thư giãn (relation) có nguồn gốc nội tạng (EDRF), có tác dụng giãn các động mạch (Furchgott & Zawadzki, 1980). Các nghiên cứu tiếp theo cũng chỉ ra rằng oxit nitric (NO) đóng một vai trò trong quá trình viêm, miễn dịch và dẫn truyền thần kinh (Zeidlers, 2004).

NO được tạo ra từ sự biến đổi của L-arginine thành NO và citrulline bởi Nitric oxide synthase (NOS). Nitơ oxi tổng hợp dễ bị thoái hóa làm tăng nồng độ NO trong các trường hợp viêm trong phổi và tăng lên đáng kể bởi interferon-γ, yếu tố hoại tử khối u-α, và interleukin-1β và giáng hóa corticosteroid (Robbins Et al, 2004).

FENO đã được chứng minh là tăng lên tương ứng với mức độ nghiêm trọng của viêm thành phế quản (Payneet al, 2001), mức độ nghiêm trọng của tăng đáp ứng đường thở (Jones và cộng sự, 2001; Jatakanon và cộng sự, 1998) và nồng độ của nó giảm theo liều phụ thuộc (Kharitonov et al, 2002, Jones 2002). Không giống như phân tích đờm tìm bạch cầu ái toan, các phép đo FENO rất dễ thực hiện, tái sử dụng và được các bệnh nhân đánh giá cao (Kharitonov và cộng sự, 2003).

Như đã đề cập, các xét nghiệm thông thường, như đã đề cập ở trên, chủ yếu dựa vào chứng minh sinh lý đường thở bất thường như tăng phản ứng phế quản. Do đó, các xét nghiệm này không nhạy, đặc biệt trong trường hợp hen nhẹ.

Các xét nghiệm thông thường có thể cho kết quả bình thường trong những trường hợp hen nhẹ. Trong các trường hợp như vậy, FENO đặc biệt có ích, bởi vì nó có khả năng giải phóng cao (Dupont và cộng sự, 2003, Malmberg và cộng sự, 2003, Deykin và cộng sự, 2002).

Như đã đề cập, những  test thông thường hay kiểm tra cũng tốn thời gian và có thể phải đo đi đo lại. Điều này ảnh hưởng đến sự tuân thủ của bệnh nhân (Smith và cộng sự, 2008). [http://content.nejm.org/cgi/content/full/352/21/2163]

References:

Busse WW, Lemanske RF, Jr. Asthma. N Engl J Med 2001; 344 (5):350-62.
Deykin A, Massaro AF, Drazen JM et al. Exhaled nitric oxide as a diagnostic test for asthma: online versus offline techniques and effect of flow rate. Am J Respir Crit Care Med 2002; 165 (12):1597-601.

Dupont LJ, Demedts MG, Verleden GM. Prospective evaluation of the validity of exhaled nitric oxide for the diagnosis of asthma. Chest 2003; 123 (3):751-6.

Furchgott RF, Zawadzki JV. The obligatory role of endothelial cells in the relaxation of arterial smooth muscle by acetylcholine. Nature 1980; 288 (5789):373-6.

Jatakanon A, Lim S, Kharitonov SA et al. Correlation between exhaled nitric oxide, sputum eosinophils, and methacholine responsiveness in patients with mild asthma. Thorax 1998; 53 (2):91-5.

Jones SL, Kittelson J, Cowan JO et al. The predictive value of exhaled nitric oxide measurements in assessing changes in asthma control. Am J Respir Crit Care Med 2001; 164 (5):738-43.

Kharitonov SA, Gonio F, Kelly C et al. Reproducibility of exhaled nitric oxide measurements in healthy and asthmatic adults and children. Eur Respir J 2003; 21 (3):433-8.

Malmberg LP, Pelkonen AS, Haahtela T et al. Exhaled nitric oxide rather than lung function distinguishes preschool children with probable asthma. Thorax 2003; 58 (6):494-9.

Martin RJ. Therapeutic significance of distal airway inflammation in asthma. J Allergy Clin Immunol 2002; 109 (2 Suppl):S447-60.

Payne DN, Adcock IM, Wilson NM et al. Relationship between exhaled nitric oxide and mucosal eosinophilic inflammation in children with difficult asthma, after treatment with oral prednisolone. Am J Respir Crit Care Med 2001; 164 (8 Pt 1):1376-81.

Robbins RA, Barnes PJ, Springall DR, et al.: Expression of inducible nitric oxide in human lung epithelial cells. Biochem Biophys Res Commun 1994, 203:209-218.

Smith AD, Cowan JO, Filsell S et al. Diagnosing asthma: comparisons between exhaled nitric oxide measurements and conventional tests. Am J Respir Crit Care Med 2004; 169 (4):473-8.(Click here to download) 

Smith AD, Cowan JO, Brassett KP et al. Use of exhaled nitric oxide measurements to guide treatment in chronic asthma. N Engl J Med 2005; 352 (21):2163-73. (Click here to download)

Spallarossa D, Battistini E, Silvestri M et al. Steroid-naive adolescents with mild intermittent allergic asthma have airway hyperresponsiveness and elevated exhaled nitric oxide levels. J Asthma 2003; 40 (3):301-10.

van den Toorn LM, Overbeek SE, de Jongste JC et al. Airway inflammation is present during clinical remission of atopic asthma. Am J Respir Crit Care Med 2001; 164 (11):2107-13.

van den Toorn LM, Prins JB, Overbeek SE et al. Adolescents in clinical remission of atopic asthma have elevated exhaled nitric oxide levels and bronchial hyperresponsiveness. Am J Respir Crit Care Med 2000; 162 (3 Pt 1):953-7.

Zeidler MR, Kleerup EC, Tashkin DP. Exhaled nitric oxide in the assessment of asthma. Curr Opin Pulm Med 2004; 10 (1):31-6.