Kẻ Giả Mạo Hoàn Hảo Của Đột Quỵ Não Cấp

AARTI  JAIN, MD

Giả đột quỵ, hay rối loạn chức năng thần kinh không liên quan mạch máu gây những dấu hiệu thần kinh khu trú, thường bị nhầm lẫn với chẩn đoán đột quỵ nhồi máu não cấp. Có khoảng 20 tới 25% những trường hợp nghi ngờ đột quỵ có nguyên nhân không liên quan đến mạch máu. Trong thời đại điều trị đột quỵ bằng tiêu sợi huyết và can thiệp nội mạch như thế này thì việc nhận ra 1 tình trạng giả đột quỵ lại càng quan trọng và giúp cho bệnh nhân tránh khỏi những biến chứng gây ra từ quá trình can thiệp. Những tình trạng giả đột quỵ não thường gặp bao gồm, liệt Todd, Hạ đường máu, u não, migraine liệt nửa người và liệt nửa người chức năng.

Liệt TODD

Liệt Todd là tình trạng xuất hiện liệt khu trú thoáng qua sau cơn co giật có thể kéo dài vài giờ. Tình trạng liệt này có thể phục hồi, vì thường những phi cấu trúc trong nơ-ron chức năng có thể bị ảnh hưởng sau cơn đột quỵ có thể gây ra những thiếu hụt thần kinh khu trú biểu hiện ra bên ngoài giống cơn đột quỵ cấp tính. Những dấu hiệu thần kinh khu trú này thường là thoáng qua, nhưng cũng có khi sau 1 hoặc 2 ngày mới biến mất. Và tình trạng yếu cơ sau cơn bệnh thường thấy đầu tiên sau cơn động kinh cục bộ nhưng cũng có thể thấy sau cơn động kinh toàn thể. Thường những triệu chứng giả đột quỵ này chỉ được chẩn đoán đúng khi chứng kiến 1 cơn co giật khác hoặc khai thác được tiền sử co giật của bệnh nhân.

Hạ đường huyết

Hạ đường huyết được định nghĩa là khi lượng đường trong máu hạ thấp hơn mức bình thường và được coi là nặng khi đường máu <45mg/dL. Đây là một ví dụ hoàn hảo cho giả đột quỵ. Liệt nửa người, mù vỏ não, thất ngôn là những tình trạng được ghi nhận ở bệnh nhân hạ đường huyết mà giống như một cơn đột quỵ. Điều này rất cần cho những nhà lâm sàng để thực hiện kiểm tra nhanh nồng độ đường máu của bệnh nhân nghi ngờ đột quỵ não cấp, nhưng cũng cần phải đính chính lại rằng những dấu hiệu thần kinh khu trú có thể vẫn còn vài giờ sau khi đã truyền glucose tĩnh mạch. Một số những rối loạn chuyển hóa khác như tăng đường máu, tăng Natri máu, hạ Natri máu và bệnh não gan cũng có thể có những triệu chứng tương tự.

U Não

Mặc dù, khối u nội sọ có thể gây nên những thay đổi nhanh chóng về thị lực, thất ngôn và những dấu hiệu thần kinh khu trú khác giống như 1 cơn đột quỵ não cấp. Nhiều hơn 6% những bệnh nhân u não xuất hiện triệu chứng chỉ vỏn vẹn trong ngày và ẩn đi nhanh chóng. Nên những bệnh cảnh tương tự đột quỵ như này có thể gặp trong nhiều bệnh cảnh khác nhau như não úng thủy, nghẽn mạch máu và khối u máu.

MIGRAINE Liệt nửa người

Những cơn đau đầu nguyên phát chiếm 9% trong bệnh cảnh giả đột quỵ. 1 biến thể của migraine hiếm gặp đó là migraine liệt nửa người gia đình (FHM) được định nghĩa là migraine với tiền triệu là tình trạng yếu liệt vận động hoàn toàn có hồi phục. Bệnh lý di truyền theo nhiễm sắc thể thường, FHM thường ảnh hưởng tới phụ nữ trẻ tuổi và cho thấy khả năng di truyền cao trong gia đình. Mặc dù chẩn đoán FHM là chẩn đoán sau cùng khi đã loại trừ được các bệnh lý khác, có thông tin rõ ràng về tiền sử gia đình cũng như bằng chứng của các đợt tái phát trước đó sẽ giúp định hướng tới chẩn đoán này.

Liệt nửa người cơ năng

Những rối loạn về thần kinh chức năng, được mô tả bởi những triệu chứng thần kinh không phù hợp với nguyên nhân và sinh lý bệnh bệnh học nhưng không do bệnh nhân cố tình tạo ra. Tình trạng yếu cơ có thể thấy ở trên 30% bệnh nhân, mặc dù đa số là ảnh hưởng 1 bên của cơ thể nhưng cũng có trường hợp ảnh hưởng cả 2 bên hoặc chỉ ảnh hưởng tới 1 chi. Mấu chốt cho thấy tình trạng này giống như 1 cơn đột quỵ đó là việc thực hiện khám. Khi thăm khám lâm sàng, dấu Hoover hoặc giảm khả năng thực hiện động tác giạng đùi ở bên nửa người tổn thương 

Các triệu chứng về rối loạn chức năng thần kinh được mô tả không giống với bất kì triệu chứng của 1 bệnh lý nào nhưng lại không do bệnh nhân tự tạo ra.Yếu liệt có thể thấy ở 30% số bệnh nhân và đa số là 1 bên nhưng cũng có khi gặp ở 2 bên hoặc cũng có thể chỉ liệt 1 chi duy nhất.Chìa khóa để nghĩ tới rối loạn thần kinh chức năng nhầm với 1 cơn đột quỵ là do thăm khám không kĩ càng. 

Liệt Todd, hạ đường huyết, u não, migraine liệt nửa người và liệt nửa người cơ năng chỉ là 1 phần nhỏ trong rất nhiều bệnh lý gây nên những triệu chứng tương tự bệnh cảnh 1 cơn đột quỵ não cấp. Những tình trạng bệnh lý gây giả đột quỵ khác có thể gặp đó là nhiễm trùng,ngất,rối loạn tiền đình ngoại vi, sa sút trí tuệ và nhiễm độc. Việc đưa ra danh sách những tình trạng giả đột quỵ rất hữu ích trong việc chẩn đoán loại trừ đột quỵ nhồi máu não ở ED, và điều quan trọng là thành lập được những chẩn đoán phân biệt và từ đó có thể khai thác bệnh sử bệnh nhân 1 cách toàn diện, khi chúng ta còn nghi ngờ trong chẩn đoán đột quỵ não.

ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Có khoảng 20 tới 25% những trường hợp nghi ngờ đột quỵ có nguyên nhân không liên quan đến mạch máu.
• Trong thời đại điều trị đột quỵ bằng can thiệp nội mạch và ngăn ngừa đột quỵ tái phát như thế này thì việc nhận ra 1 tình trạng giả đột quỵ lại càng quan trọng
• Những tình trạng giả đột quỵ thường gặp bao gồm hạ đường máu, liệt
• Todd, đau đầu nguyên phát, u não, migraine liệt nửa người và liệt nửa người chức năng.
• Kiểm tra đường máu nhanh và lưu ý đánh giá những bệnh lý không do căn nguyên mạch máu ở những bệnh nhân có tổn thương thần kinh cấp tính.